ในอดีต สถาบันวิจัยและพัฒนาใช้ชื่อว่า “ศูนย์วิจัยและบริการวิชาการ” ต่อมาได้มีการประกาศให้ใช้ พระราชบัญญัติสถาบันราชภัฏ พ.ศ. 2538 ได้ยกวิทยาลัยครูนครสวรรค์เป็นสถาบันราชภัฏนครสวรรค์ มีฐานะเป็นสถาบันอุดมศึกษา สถาบันราชภัฏเป็นสถาบันอุดมศึกษา เพื่อการพัฒนาท้องถิ่นมีวัตถุประสงค์เพื่อให้การศึกษาวิชาการ และวิชาชีพชั้นสูง ทำการวิจัยให้บริการวิชาการแก่สังคม ปรับปรุง ถ่ายทอด และพัฒนาเทคโนโลยีทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม ผลิตครู ส่งเสริมวิทยฐานะครูและส่งผลให้ “ศูนย์วิจัยและบริการวิชาการ” เป็น “สำนักวิจัยและบริการวิชาการ” และใน พ.ศ. 2547 และได้เปลี่ยนฐานะเป็น “สถาบันวิจัยและพัฒนา” มีภารกิจ ที่ต้องสนับสนุน องค์ความรู้ใหม่ๆ ให้แก่คณาจารย์และนักศึกษาของมหาวิทยาลัย เพื่อให้มหาวิทยาลัยมีศักยภาพในการพัฒนาประเทศต่อไป
อำนาจหน้าที่ของสถาบันวิจัยและพัฒนา
สถาบันวิจัยถือเป็นหน่วยงานหนึ่งของมหาวิทยาลัยที่ทำหน้าที่ทำการวิจัย และส่งเสริมสนับสนุนให้บุคลากร ของมหาวิทยาลัยได้ทำวิจัย เพื่อบริการวิชาการแก่สังคมการวิจัยเป็นปัจจัยสำคัญที่บ่งชี้ คุณภาพทางวิชาการ ของสถาบันอุดมศึกษา และเป็นภารกิจหลักของมหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์การปฏิบัติภารกิจ วิจัยเป็นบทบาทและเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้บุคลากรของมหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์ได้พัฒนาประสบการณ์ ทางการศึกษาค้นคว้าสภาพปัญหาของท้องถิ่นอย่างต่อเนื่องจะช่วยให้ได้สารสนเทศที่ส่งผลโดยตรงต่อการพัฒนา นักศึกษาท้องถิ่นและ ประเทศดังนั้นมหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์ จึงจำเป็นที่จะต้องส่งเสริมและสนับสนุนให้บุคลากรของมหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์ ได้สร้างผลงานด้านวิจัยอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ